سیاست های مذهبی تیمور

نام خانوادگی: فتحی سلامت نام:ابراهیم عنوان پایان نامه: سیاست های مذهبی تیمور استاد راهنما: دکتر علیرضا کریمی استاد مشاور: دکتر مقصود علی صادقی مقطع تحصیلی: کارشناسی ارشد رشته : تاریخ گرایش: ایران اسلامی دانشگاه: تبریز دانشکده: علوم انسانی و اجتماعی تاریخ فارغ التحصیلی: 1389 تعدادصحفه: واژه های کلیدی: تیمور – دوره تیموریان- سیاست های مذهبی-تصوف – فرقه های مذهبی چکیده: عصر تیمور بی تردید یکی از مهم ترین اعصار تاریخ جهان است و عصر جانشینان او بخصوص در ایران را نیز می توان یکی از برجسته ترین ادوار تاریخ این سرزمین به شمار آرورد. روش عدم تعصبی که در دربار ایلخان بزرگ نسبت به مسائل دینی اتخاذ شده بود، در دوره ی تیموریان وجود نداشت. در این عصر روح مذهبی که در سده های گذشته بر همه مسائل اجتماعی سایه انداخته بود، تا اندازه ای تداوم یافت. حکومت تیموریان متکی بر قوانین اسلام بود و تیمور و شاهرخ و بسیاری دیگر از امرا و شاهزادگان تیموری بر اسلام تعصب می ورزیدند. اساساً تشخیص تمایلات مذهبی تیمور کار پیچیده ای است. ولی با این اوصاف سیاست های مذهبی امیر تیمور (807-736ه.ق) از دو لحاظ قابل بحث و بررسی است. نخست اعتقادات و باورهای دینی امیر تیمور و درجه پایبندی وی به این باورها، که طبعاً در جهت گیری های سیاسی تیمور نیز موثر بوده است و دوم به لحاظ برخوردی که امیر تیمور در مقابل پیروان مذاهب مختلف اسلامی، شیوخ و عرفا، سادات و اعاظم شیعه و سنی از خود نشان داده است. اگرچه در به قدرت رسیدن تیمور درماوراءالنهر مذهب نقش اساسی نداشت وعوامل گوناگون دیگری دخالت داشتند، باید گفت وی با استفاده از اوضاع اجتماعی آشفته ماوراءالنهر توانست خود را حامی مسلمانان و مروج دین اسلام معرفی کند و با بدست آوردن مشروعیت دینی راه خود را برای رسیدن به قدرت سیاسی هموار کند و مانع نفوذ دیگر مدعیان به ماوراءالنهر شود. همچنین تیمور درفتح دیگر نقاط ایران به خوبی از مذهب استفاده کرد و به بهانه اینکه قصد دارد از مسلمانان در برابر حکام منحرف و مدعیان متهم به کفر حمایت کند سراسر ایران را تصرف کرد. تیمور برای تشکیل امپراطوری خویش کوشید تا منافع امرا و بزرگان مغول و ترک و ایرانی را با یکدیگر گره زند و از نیروی متحد آنان در جهت مقاصد خویش به نحو مطلوبی بهره گیرد. تیمور که چنین تجربه ای در پیش روی داشت هرگز در انتخاب یکی از مذاهب اسلامی از قبیل شافعی، حنفی و شیعه عجله به خرج نداد و سعی کرد از نیروی پیروان هر یک از این مذاهب نیز در جهت تحقق اهداف خویش بهره گیرد. مذهب در روابط خارجی تیمور نیز نقش اساسی داشت.حمله او به گرجستان جته (بخش شرقی اولوس جغتای) هند و دشت قبچاق (اولوس جوجی) به نام جهاد و غزا انجام شد. در جنگ های وی با دولت های مصر و عثمانی که داعیه دار رهبری مسلمانان بودند، هم مذهب نقش بسزا داشت و آن را بهانه ای برای فتح سرزمین های وسیع تر قرار داد.